Reactie aan het College van de Stichting Utrechtse Burgers op de Stedenbouwvisie Utrecht.

“Geacht College,

Hierbij vindt u onze reactie op het concept Stedenbouwvisie 2040 (1).

De visie bouwt voort op de Ruimtelijke Strategie 2040 (2), ‘Utrecht dichtbij: de tien-minutenstad’ (hierna RSU). Deze Strategie gaat uit van een toename van de Utrechtse bevolking met 30% tot 455.000 inwoners in 2040 en de bouw van 60.000 extra woningen. Het laten groeien van de stadsbevolking stad is geen autonoom proces, maar het is een politieke keuze met heel veel consequenties op allerlei terrein
Deze groei binnen de gemeentegrenzen van Utrecht komt neer op een flinke verdichting van de stad met onvermijdelijke negatieve gevolgen voor de leefbaarheid. Een meerderheid van de Utrechtse bevolking ziet dit ook.

Wat wil de Utrechter? De stad Utrecht wordt door de meerderheid van de Utrechters gezien als een prettige stad door zijn aantrekkelijke historische centrum, door het voelbare erfgoed van de stad, en door de “dorpse sfeer” in de stad, zie Bewonerspanel “De toekomst van de stad Utrecht” (3). Zeer hoog worden ook gewaardeerd het dichtbij hebben van scholen, winkels, bushaltes, parkeerruimte voor auto’s, groen, speelplekken voor kinderen, en groen, zoals een park. Ook zouden de panelleden graag in of aan huis werken, het hebben van kleinschalige winkels en van betaalbare woningen door de hele stad.

Verkeer, toerisme en vrije tijd. De keuze voor een snelle groei van inwonersaantal en woningen staat op gespannen voet met deze wensen van de stadsbewoners. Een bevolkingsgroei met 30% zal de stad evenzoveel drukker maken met name de binnenstad die op veel dagen al overbelast is. Vandaar dat er al stemmen opgaan om het aantal overnachtingsplekken voor toeristen in de stad te gaan beperken. De aantrekkelijkheid van Utrecht kan ten onder gaan aan zijn aantrekkingskracht en wij zijn van mening dat reeds nu de nadelen van uitbreiding groter zijn dan de voordelen. Een verdichting van de stad zal onvermijdelijk leiden tot een afname van de leefbaarheid, waaronder ook een toename van het in en rond Utrecht al overbelaste autoverkeer, en bus-en treinverkeer en zelfs het fietsverkeer.
Wij dringen er dan ook op aan de stad niet verder te verdichten, maar wel een programma te maken om de leefbaarheid van de stad te verhogen in de komende decennia.

Hoogbouw. Hoogbouw vraagt in het algemeen meer grondstoffen en ook het energiegebruik na de bouw is ongunstig. Verder is de invloed rondom de reeds bebouwde omgeving enorm. De voorgestelde hoogbouw is dan ook onwenselijk. Over de mate van duurzaamheid van nieuw te bouwen hoogbouw wordt niet gesproken in het concept. Men zou bv. kunnen denken aan een norm voor de minimum te verwachten toekomstige leeftijd van gebouwen. Bv. 200 jaar, dan kan de stad ook “rijpen” zoals te zien is in de oude binnenstad van Utrecht.

Sociale en functionele integratie. Voor het lovenswaardige idee van een “10 minutenstad” is integratie van sociale groepen en functies een eerste vereiste. Daar wordt in de RSU en de Stedenbouwvisie nauwelijks aandacht aan besteed. In woonbuurten of aan de grens daarvan verdienen winkels, medische zorg, bedrijfjes, kantoren, fietsenmakers, cafés, timmerwerkplaatsen, etc. voorrang boven grootschalige winkelcentra e.d. Ook binnen wooncomplexen kunnen jong en oud samenwonen, waardoor sociale hulp op een natuurlijke wijze tot stand komt. Gezien de aankomende “zorgcrisis” en de problemen bij kinderopvang is menging van jong en oud zeer gewenst. Menging van sociale groepen zal gentrificatie en banlieuvorming tegengaan en de ecologisch voetafdruk van buurten omlaag kunnen brengen en de sociale cohesie in buurten zal hierdoor bevorderd worden. Verder een tot staan brengen van verdere hoogbouw ten gunste van de sociale cohesie en veiligheid. Wij dringen sterk aan om de stad zo in te richten dat een grotere bewonersparticipatie en verbondenheid, zoals bv. te zien in project “de Hof” in Amersfoort (4) en “samen bouwen, samen wonen” in Vlissingen (5). Dit soort projecten leidt tevens tot een duurzame bewoning. Wij bevelen aan op een menging van gesubsidieerde en vrije vestiging in dezelfde buurt en wijk ter voorkoming van polarisatie segregatie van arm en rijk.

Klimaatadaptatie. Nog te weinig aandacht wordt gegeven aan de adaptatie van de stad aan de warmere zomers en de hevige regenval. Ook zonder nieuwbouw van woningen wordt dit een grote opgave voor de stad. Er zal veel nodig zijn om de buiten en de binnentemperatuur in de zomers van de toekomst te beschermen tegen grote hitte. Veel meer bomen ander groen en water zal nodig zijn voor een leefbaar klimaat. Ook zullen woningen zo gebouwd of aangepast dienen te worden dat deze een natuurlijke bescherming krijgen tegen warmte.

Groen in de stad. De directe nabijheid op buurtniveau van groen is voor bewoners van groot belang voor de leefbaarheid. Verdichting met nog meer woningen zal onvermijdelijk leiden tot minder groen om in te verpozen. Het is tevens wenselijk dat de groene gebiedjes met elkaar verbonden zijn zodat groene verbindingslinten ontstaan, waarin bewoners lange wandelingen kunnen maken zonder verkeer of drukte. Wij bevelen aan zulke linten uit te breiden voor de hele stad.

Toegankelijkheid van het CS in Utrecht. Het CS is inmiddels dermate groot geworden dat de toegangsmogelijkheden te beperkt zijn voor de grote reizigersstromen. Verbetering kan komen door de Rabo-brug te voorzien van trappen en toegangspoortjes naar de perrons.

Conclusie. Wij dringen er met klem op aan de stad Utrecht niet uit te breiden, maar uitsluitend kwalitatief te verbeteren en de infrastructuur goed te onderhouden. De voorgestelde uitbreiding van de stad is demografisch gezien naar verwachting een tijdelijke behoefte. Het gemiddeld aantal kinderen per vrouw ligt in Nederland nu op 1,5. Dus zal de bevolking op termijn sterk krimpen. Het zou zonde zijn de leefbaarheid van Utrecht voor een slechts korte periode onomkeerbaar te schaden.

Literatuur:
1. CONCEPT Stedenbouwvisie Utrecht 2040, Stedenbouwkundige uitgangspunten voor kwaliteit en leefbaarheid. Ruimtelijke kwaliteit in de tien-minutenstad. September 2024.
2. Ruimtelijke Strategie Utrecht 2040. Utrecht dichtbij: de tien-minutenstad
3. Resultaten bewonerspanel De toekomst van de stad Utrecht
4. Centraal Wonen project Woonvorm van de Toekomst, project de Hof.
5. Samen Bouwen Samen Wonen Vlissingen.

Dit bericht werd geplaatst in de rubriek College van B&W op 06/03/2025 door Webmaster. Bewerken